“Als je aankomt hier op Warmonderhof, dan krijg je direct het boerderijgevoel. Je leert hier heel veel: over gezondheid en voeding, tuinbouw en akkerbouw, en veehouderij. Je krijgt op Warmonderhof een heel stevige basis mee.”

“Ik wil later een gemengd bedrijf met vee, akkerbouw, tuinbouw, verwerking en natuurbeheer”

Joram van Kaam (20) is ten tijde van dit interview derdejaars student op Warmonderhof. Hij doet de opleiding Bedrijfsleider biologisch-dynamisch bedrijf.

“In mijn familie is er een oom met een veehouderijbedrijf en één met een tuinderij. Al vanaf mijn tiende werk ik bij hen. Dus toen was het eigenlijk vanzelfsprekend om eens naar een open dag van Warmonderhof te gaan. Na drie jaar op Warmonderhof kan ik wel zeggen dat ik echt voor het gemengde bedrijf ga. Ik zie een bedrijf als een organisme dat zichzelf moet kunnen onderhouden; een organisme waarin de koe de mest levert voor de plant, en de plant dient als veevoeder. Zodat je als boer niet veel van buiten aanvoert en je eigen kringloop creëert. Daarnaast zou ik op kleinere schaal tuinbouw willen toevoegen aan dat bedrijf. Maar mijn passie ligt vooral bij de koeien; je bent bezig met een levend dier, je geeft hen een mooi leven en je krijgt er ook veel voor terug, zoals kaas, melk en vlees.

Een bedrijf zie ik als een organisme

Ik zou ook graag mijn producten verwerken. Het is mooi om van begin tot einde iets te maken: van melk tot kaas, van vlees tot worst, van tomaat tot moes, van pepers tot sambal. Want ik hou namelijk ook heel erg van lekker eten, en van koken! Ik kies vaak een land uit en dan maak ik daaruit een recept. Paella uit Spanje, curry uit India, pasta uit Italië. Daarbij gebruik ik dan zoveel mogelijk producten die geteeld of geproduceerd zijn op de boerderijen hier op Warmonderhof zelf. Want ik heb het verschil wel ontdekt in kwaliteit en smaak. Producten die de tijd hebben gehad om te groeien zijn lekkerder. En kaas die is gemaakt van melk van één kudde, in plaats van kaas die is gemaakt van melk van honderden koeien door elkaar, die smaakt echt beter.

Koeien moeten vrij lopen

Ik zie mijn toekomst in het buitenland, omdat daar meer ruimte is. Koeien moeten kunnen lopen in bossen en op open natuurweides. Ik wil ook natuur en natuurbeheer integreren in mijn bedrijf. Ik zie dat als onlosmakelijk onderdeel van het boeren. Een gemengd bedrijf met verwerking betekent wel dat ik in de toekomst met meerdere mensen zal samenwerken op één erf. Maar dat is leuk. Dat je met zo’n tien personen samen woont en werkt; ieder binnen zijn of haar eigen tak in het bedrijf. Zo vorm je met die mensen ook weer een organisme; een gebalanceerd geheel.”