“Ook al kom ik van een gangbaar melkveebedrijf, mijn vader was altijd bezig met de bodem en met bodemgezondheid. Hij werkte vanuit zijn gevoel. Mijn moeder was veel met de natuur bezig en kookte onder meer met groente uit onze eigen groentetuin. Mijn studie aan de Warmonderhof komt dus niet helemaal uit de lucht vallen.”

“Een paar dagen met de voeten in het zand, een paar dagen in het hoofd”

Rutger Engelbertink (41) is ten tijde van dit interview eerstejaars student aan de deeltijdopleiding van Aeres Warmonderhof.

“Ik begon Warmonderhof met het idee om oude graanrassen te gaan telen om daar lokale producten van te maken en deze verkopen. Zo ben ik bij het biologische kringloopbedrijf Landgoed Velhorst gekomen, in de gemeente Lochem. Dat ligt bij Almen langs de Berkel. Het bedrijf pacht de gebouwen en gronden van stichting Natuurmonumenten. De boer heeft zo’n tachtig hectare grond, waarvan veertig permanent grasland, veertig hectare akkerbouw met granen, veldbonen, koolzaad en lupine en wat grove groenteteelten als aardappelen en courgettes. Daarbij lopen nog brandrode runderen, Lakenvelders en Bonte Bentheimer varkens en nog zo’n dertig schapen; allen voor het vlees.

Blij van ruimte en natuur

De akkerbouwer is mijn stagebieder. Zijn vrouw doet de vermarkting van hun producten. Een derde compagnon doet de dieren. In de weekenden  verzorg ik de dieren weleens, samen met mijn vrouw en kinderen. Ik vind het heerlijk om buiten te werken, maar ook om mijn dochters daarmee kennis te laten maken.  Momenteel woon ik in Zutphen, en in een stad wonen vind ik toch benauwend. Ik word blij van ruimte, de natuur, weg kunnen kijken. Ik zoek met mijn gezin een plek in Oost-Nederland om te wonen en zelf een bedrijf op te zetten. Op het zand. Ik kom van zandgrond en dat blijft trekken. We zoeken het in de regio Zutphen, Achterhoek, Noordoost-Twente; in de buurt van een stad of dorp zodat de kinderen makkelijk naar school en vriendjes toe kunnen. Dat wordt de grote puzzel voor ons voor de nabije toekomst.

Waterschap Rijn en IJssel

Ik heb op Van Hall Larenstein land-, water- en milieubeheer gestudeerd. Daarna heb ik nog twee jaar in Wageningen een master hydrologie en waterkwaliteit gevolgd. Daar kreeg ik veel vakken die te maken hadden met het landschap en systeemdenken, zoals geologie, hydrologie, bodemkunde en systeemecologie. Ik ben een generalist: denk in systemen en processen. Daarnaast ben ik praktisch ingesteld en vind ik het leuk om de praktijk te verbinden met de theorie. Ik wil verbinding leggen tussen vakgebieden; snappen hoe het geheel werkt, het complete plaatje maken.
Nu, naast mijn opleiding aan Warmonderhof, werk ik nog twee dagen per week voor Waterschap Rijn en IJssel in Doetinchem. Daar vertaal ik beleid naar deelgebieden en breng ik beleidsthema’s bij elkaar tot concrete projecten op het vlak van herinrichting. Dat is een leuke baan met veel vrijheid, maar ik had echt een nieuwe prikkel nodig. Ook miste ik de verbinding met buiten en wilde ik graag zelf concreet iets maken; zelf iets verbouwen of produceren, op een manier die dicht bij de natuur staat. Ik heb me naast mijn werk geprobeerd verder te verdiepen in de bodem, bodemgezondheid en landbouwtransitie, maar ik merkte dat het me op die manier maar beperkt lukte om echt stappen te zetten. Daarom koos ik voor Warmonderhof, om echt in beweging te komen.
Omdat ik van de universiteit kom, hoor ik hier op Warmonderhof natuurlijk niet alleen maar nieuwe dingen. Maar ze kijken er hier wel net anders tegenaan. En ik ontmoet hier gelijkgestemden die allemaal dezelfde kant op willen. Ik krijg eyeopeners van klasgenoten. Dat vind ik het meest waardevol: het netwerken, het samen bouwen aan een toekomst.

Scherpe keuzes

Ik ben opgegroeid op een veehouderij in Twente met circa 35 tot 40 koeien. Dat bedrijf is helaas verkocht, maar ik heb als jong jochie wel veel meegekregen over het boerenleven en de bedrijfsvoering. Dit ervaar ik als erg waardevol. Ik kom uit een katholiek gezin, vrijdenkend dat wel. Er is meer tussen hemel en aarde, maar op een vrije manier. Dus ik kan wel wat met de biodynamische visie, zolang het niet te abstract wordt. Veel dingen die ik nu leer over biodynamische landbouw, vielen vroeger onder de term boerenwijsheid, waarbij ook niet alles te verklaren was. Wát je doet is veel belangrijker dan hóe je het noemt. In mijn jeugd speelde onder meer de superheffing en de IBR/BVD (koeiengriep) een rol, en dat maakte dat het niet altijd makkelijk was thuis. Mede daarom, en doordat mijn ouders al vrij jong overleden, maak ik scherpe keuzes in mijn leven en wil ik doen wat ik leuk vind. Bij ons thuis hadden we een regulier melkveebedrijf, maar zelf wil ik graag meer aansluiten bij de natuur. Het moet anders kunnen denk ik vaak, zonder bijvoorbeeld kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Ik heb hier in dit eerste jaar op Warmonderhof al mooie en inspirerende voorbeelden van voorbij zien komen.

Akkerbouw en dieren

Ik sta hier op school ingeschreven voor de richting teelt, maar ik heb tijdens stage gemerkt dat ik niet iemand ben voor de tuinbouw, maar meer ga voor akkerbouw in combinatie met veehouderij: het gemengde bedrijf. Met de veehouderij had ik een wat negatieve associatie, door de stress die er vroeger thuis was over het bedrijf, maar dat is de afgelopen maanden positief veranderd. Ik vind dieren toch erg leuk en zonder dieren mist er voor mij iets op een bedrijf. Om voor mezelf te kijken of ik echt iets zou willen met koeien, heb ik afgelopen winter een keer gemolken op de Vijfsprong in Vorden. Ik was positief verrast hoe rustig de koeien waren en hoe alles heel ontspannen verliep tijdens het melken. Sinds die tijd melk ik één ochtend in de week bij een grote gangbare melkveehouder vlak bij mij in de buurt. Tijdens het melken hebben we leuke, inspirerende gesprekken over de landbouwtransitie en over hoe hij zijn bedrijf meer biologisch kan vormgeven en met een gesloten kringloop. Erg leuk en leerzaam!

Hoofd en handen

In mijn toekomst wil ik graag iets betekenen, laten zien dat het echt anders kan en moet. Er zijn mooie voorbeelden van boeren die het anders doen. Na mijn opleiding aan Warmonderhof wil ik graag twee dagen mijn eigen werk houden bij het Waterschap of bij bijvoorbeeld zo’n organisatie als het Louis Bolk Instituut of een ander mooi bedrijf. Daarnaast zou ik graag drie dagen in de landbouw werken op een plek waar ik energie van mijn werk krijg. Hoe dit er precies uit gaat zien, houd ik graag nog even open. Ik probeer deze jaren vooral veel rond te kijken, inspiratie en ervaring op te doen en te netwerken. Dit geeft mij de ruimte om rustig aan te ontdekken wat ik echt wil doen.”

Nieuwsgierig geworden? Neem eens een kijkje op Warmonderhof!